Formula 850 1966-1976

Marras was een Romeinse monteur die zich aan het einde van de jaren zestig onderscheidde als coureur en autobouwer voor de zogenaamde "tris" -races, een sprintwedstrijd over slechts twee ronden die openstaat voor elke vorm van sportauto. De bedoeling was om tegen lage kosten en bijna zonder reglementen een leuke competitie op te zetten.

Vanwege de successen in deze races bouwde Marras in 1968 zijn eerste en enige echte racewagen voor de Formule 850.

In 1969 werd er een update aan de auto gedaan en maakte een vriend van Marras, Antonio Ciacci, zijn debuut als coureur. Hij racete onder het pseudoniem "Tony Latini. Ik heb er geen resultaten van kunnen vinden en ook niet of er na 1969 nog geracet is.

De auto is bewaard gebleven en Vincenzo Zupo rijdt er nog steeds mee rond in de Trofeo Formula 850; je kunt hem bezig zien in dit filmpje van de races in Magione in september 2022 .

Niets is mooier dan in een vader-zoon team aan auto's bezig zijn. Ik kan het weten want samen met mijn jongste zoon hebben we veel zaterdagen gewerkt aan (nu) mijn  Fiat 850.

In Italië was er in de 50er jaren ook zo'n team, Gino en Lucio De Sanctis. De familie bezat een Fiat dealerschap in Rome en toen junior wilde gaan racen met een bolide van eigen makelij was de stap naar een eigen racemerk snel gezet. Vooral in 1959 waren ze het team met de meeste overwinningen. Dat was vooral te danken aan het vooruitstrevende ontwerp van hun auto's. De auto hieronder is een de Sanctis Formula Junior. In deze competitie werd gereden met motoren tot 1100cc:

Na het bekend worden van het reglement voor de Formula 850 begonnen ze met de bouw van een auto voor deze competitie. Bij het ontwerp van het chassis zorgden ze er voor dat dit later eenvoudig aan te passen zou zijn voor het geval de reglementen wijzigden of voor de komst van een nieuwe klasse. De motor werd door de Sanctis zelf ontwikkeld en gekoppeld aan een aangepaste versnellingsbak van een Fiat 500. De carrosserie van de eerste auto was aluminium, terwijl alle latere auto's een polyester body kregen. Die werd gemaakt door de gebroeders Fillachione.

De eerste race voor de De Sanctis Formula 850 was op 29 oktober 1967 in de Coppa Pesci (Vallelunga) waarbij het team eindigde op de eerste (Claudio Francisci) en de derde plaats (Erik Banti). De Formula 850 startte pas echt in 1968 en in dat jaar won De Sanctis zo ongeveer alle prijzen: de Federauto Cup (constructeurstitel) en de coureurstitel (Gianluigi Picchi) in de competitie van de CSAI. Ook won Giovanni Belli de heuvelklimcompetitie.

In 1969 werd er kleine aanpassingen aan de auto gedaan, niet alleen op het gebied van veiligheid maar ook de motor kreeg een upgrade van 64pk naar 68pk. Daarbij werd er vooral op gelet dat er ook bij lage toerentallen voldoende trekkracht was. Dat bleek succesvol want ook in dit jaar werden weer veel prijzen gewonnen.

Hoewel de auto in 1969 weer verbeterd werd vielen de resultaten tegen, vooral omdat het coureursteam uiteenviel. Ook was er een algehele malaise in de autowereld wat voor verslechterende financiële omstandigheden zorgde. Dat was de reden dat het merk De Sanctis rond 1970 stopte. Tot die tijd werden er 29 Formula 850 auto's gecertificeerd al kan dat ook te maken hebben met hercertificering van bestaande auto's vanwege technische veranderingen. De Sanctis was een belangrijke deelnemer aan de Italiaanse autosport. Zo belangrijk dat er een boek aan gewijd is:

Het prachtige exemplaar hieronder is verkocht door Franco Lembo en heeft een 843cc motor die eerst bij Abarth is langs geweest. Met deze auto kan de nieuwe eigenaar deelnemen aan Formule 3 races voor klassieke race-auto's.

Op internet vond ik ook deze De Sanctis uit 1969, chassis nr. 803. Hij staat te koop voor een onbekend bedrag. De auto werd eerste in het Italiaanse kampioenschap van 1969, gereden door Marcello Gallo.

Ik heb een album gemaakt met foto's van de verkoopsite:

Klik op de foto of hier voor het album.
De auto heeft alle CSAI documenten en een CoO (Certificate of origin) en is raceklaar.

In 2016 werd op de Sotheby's veiling Duemila Ruote in Milaan deze de Sanctis verkocht. Voor bijna € 16000 zonder veilingkosten maar met een hoop werk:

Bonfanti Garage kocht een restaureerde deze de Sanctis. Toen de auto in de werkplaats stond werd dat gefilmd en toen die klaar was showden ze het resultaat ook op Youtube. Beide films heb ik gedownload zodat ze reclamevrij te bekijken zijn en die kun je hier (aankomst) en hier (gerestaureerd) bekijken.

Van de Formula 850 van De Sanctis is op internet veel te vinden; een kleine selectie van de foto's en een paar filmpjes:

Een De Sanctis en een Biraghi:

Van YouTube heb ik deze films gedownload:

Alberto Mattii deed in een De Sanctis mee aan de wedstrijden bij Lago Montefiascone. Daar heb ik deze beelden van.

Federico Giuseppe Parrinello-Meli deed met een De Sanctis mee in Magione. En ook daar zijn beelden van.

In 1966 bouwde Mario Zambarbieri in Milaan een serie racewagens in de klasse Formula Baby Junior. Er zat een Fiat 500 motor in dus dat was tobben. Om de boel wat sneller te maken monteerde hij tussen 1966 en 1968 een opgekietelde Fiat 850 Coupé motor in het chassis maar dan andersom geplaatst als in de meer normale 850's.

In die jaren maakte de auto natuurlijk een ontwikkeling door:

In 1966, de eerste serie van de MZ Formula 850, had deze het chassis van de MZ Formula Baby Junior en een aluminium body.


Deze auto deed mee aan de eerste Formula 850 race, de trofeo Federauto, die op 1 mei 1966 gereden werd op het circuit van Monza.

De versie van 1967 kreeg een nieuw stalen buizenframe met een fiberglass body en het vermogen van de zelf ontwikkelde motor ging naar 68pk bij 8000 tpm.


De versie van 1967 kreeg schijfremmen voor en trommelremmen achter. Bijzonder detail waren de veren waarvan de ophangpunten naar binnen het frame waren verplaatst om de aerodynamica te verbeteren.

In 1968 kreeg de auto een nieuwe fiberglass body en remmen afgeleid van de Fiat 124. Om de auto goedkoper te maken daalde het vermogen naar 64pk.

Een van die auto's (model 1968) stond te koop voor de lieve som van GBP £12,950. Erg zeldzaam dus de prijs zal wel reëel zijn. Je krijgt er de build-sheet en de originele factuur bij.

Ik zie Pirelli Cinturato's, CN53's. Wat een heerlijke banden waren dit onder Fiats!

Tancredi Simonetti begon zijn carriere in de autotechniek bij O.S.I. maar toen dat bedrijf in 1967 werd opgedoekt stapte hij over naar A.T.S. waar hij met de eigenaar Carlo Chiti werkte aan de ontwikkeling van de A.T.S. 1000 SP, een auto voor de heuvelklimcompetitie. Die ontwikkeling werd om financiële redenen gestopt en daarna startte hij zijn eigen bedrijf A.M.S. (of Attrezzature Meccaniche Speciali), in Casalecchio di Reno bij Bologna.

Hij begon eind 1968 met de bouw van een Formula 850 die pas eind 1969 raceklaar was. De auto had een buizenchassis met vierkante verstevigingen; de aluminium carrosserie werd gemaakt door Medardo Fantuzzi die we kunnen kennen van Carrozzeria Fantuzzi waar vele speciale carrosseriën voor Ferrari, Maserati en Serenissima werden geklopt.

De auto's die door Simonetti werden gebouwd (niet alleen de Formula 850) waren technische hoogstandjes en blonken uit door bouwkwaliteit, betrouwbaarheid en het gemak waarmee onderhoud en reparaties gedaan konden worden. In alle competities waarin ze deelnamen behaalden ze hoge klasseringen. Van de A.M.S. Formula 850 zijn in totaal 4 of 5 exemplaren gebouwd. Hieronder de A.M.S. met chassisnummer 001 uit 1969 in aanbouw.

De A.M.S. hieronder vond ik bij Aquarama en het is dezelfde auto die je hierboven ziet. De foto's werden genomen tijdens de restauratie die op dat moment bijna klaar was. De motor en de COLOTTI-versnellingsbak waren gereviseerd en de carrosserie was klaar om gespoten te worden. Er was nog werk aan het elektrische systeem en de schokbrekers en de remklauwen moesten nog worden gereviseerd.

Meer foto's in een album dat je kunt openen door op de foto of HIER te klikken.

De auto is verkocht, compleet met veel historische documentatie. Foto's van de complete auto heb ik nog niet gevonden. Artikel wordt hopelijk later aangevuld.

In de stijl van de Amerikaanse midget-racers werd in Amerika een racer gebouwd met een Fiat 850 motor, een 850 Formula Junior. Of er ooit echt mee geraced is is onduidelijk en in welk soort races ook.

De auto heeft een aluminium en fiberglass carrosserie en de eigenaar vond het in 2008 een "professioneel gebouwde auto", die werd gevonden in Ohio maar die nu in North Alabama schijnt te staan. Er valt over de creatie niet veel informatie te vinden; de foto's vond ik op race-cardrivers.com maar ze staan ook het Spaanse Seat 850 forum.

Paolo Fagioli kreeg de autosport met de paplepel ingegeven want zijn opa Luigi (bijnaam "de struikrover uit de Abruzzen") was de oudste coureur (53 jaar) die ooit een Formule 1 race heeft gewonnen en was ook de enige Formule 1 coureur die in de 19e eeuw werd geboren.

Paolo was was een van de eersten die geloofde in de Formule 850 en in het voorjaar van 1966 bouwde hij al zijn eerste auto voor deze competitie. Die auto was afgeleid van zijn eerdere Formule Baby Junior met Steyr-Puch-motor. De motor werd vervangen door de volgens de regelementen voorgeschreven motor van de Fiat 850 Coupé die hij koppelde aan de versnellingsbak van een Fiat 500 D. In de herfst van 1967 bouwde hij een volledig nieuwe auto, gebouwd rond een buizenframe en met een kunststof carrosserie. De motor leverde 78 pk bij 7.400 tpm, waarmee een maximumsnelheid van ongeveer 190 km/u haalbaar was.

Links de eerste Formula 850 van Fagioli, rechts de aangepaste versie van 1967

Op de Salononcino dell'Auto da Competizione in Turijn in 1968 presenteerde Fagioli de 852/M, een nieuwe auto, waarbij het buizenframe opnieuw was ontworpen. De 852/M had schijfremmen van de Triumph Spitfire aan de voorzijde en die van de Abarth 1000 aan de achterzijde. Het vermogen was teruggebracht tot 68 pk bij 7.400 tpm om de betrouwbaarheid te verhogen.

De monoposto kreeg het volgende jaar, in de 853/M, een verbeterd chassis en een motor die was geprepareerd door Genovese. In 1971 werd de aerodynamica bijgewerkt naar de inzichten van die tijd. Het "sigaar"-vormige front werd lager en kreeg een meer vierkante vorm.

In zijn voortdurende zoektocht naar efficiëncy paste Fagioli in 1972 de voorkant aan door de schijfremmen naar binnen te brengen, maar de auto bleek te zwaar en niet krachtig genoeg.

In 1973 werden het chassis, de aerodynamica en de radiatoren verbeterd en werd tuner Lavazza ingeschakeld die een motor van 72 pk en een verbeterde versnellingsbak leverde.
De voorremmen verhuisden zo te zien weer naar de buitenkant,

Het model uit 1974 werd ingrijpend verbeterd, vooral op het gebied van aerodynamica, waarbij goed gekeken was naar de toenmalige Formule 1: de achterwielophanging en de remmen werden vervangen en in plaats van de originele Fiat 500-versnellingsbak werd een nieuwe Colotti T75 gebruikt; voor de motoren ging Fagioli langs bij Del Giovane.

Deze Fagioli stond begin 2023 te koop; volgens de verkoper is het er een uit 1972.

Biraghi Autocorse was het bedrijf waar Luciano Biraghi zijn opvoerkunsten deed. Hij begon in 1965 met de Formula Junior 500 en het jaar daarna in de Formula 850 en zou tussen 1966 en 1968 in totaal 9 auto's bouwen die werden ingeschreven bij de CSAI. Twee van deze auto's (67.4 and 67.5) werden op zijn naam ingeschreven en werden beschikbaar gesteld aan de coureurs van zijn team, waaronder Lella Lombardi die met 67.4 reed. De andere werden verkocht aan privé coureurs. Ieder seizoen werd de versie verbeterd t.o.v. het vorige jaar.

In 1968 bouwde Luciano Biraghi zijn laatste twee auto's waarvan er een speciaal voor Lella. Dat was de auto met chassisnummer 68.1; Lella Lombardi staat op het certificaat van inschrijving als eigenaar geregistreerd.

Biraghi's waren succesvolle auto's, wie er ook mee reed.
Adelmo Fossati in 1968
Lella Lombardi in 1970, ze werd tweede in 1971
Orazio Ragaiolo in 1972
Giacomo Ballarino (een race gewonnen in 1975 en een 1977)

Biraghi 1966

Biraghi formula 850 met chassisnummer 001 uit 1966. Deze auto stond, volledig gerestaureerd, te koop bij Aquarama.

Deze foto toont een van de 3 ribben van het chassis, een fundamenteel en essentieel kenmerk van alle Biraghis.

In 1967 kreeg de Biraghi onder andere een langere wielbasis

De Biraghi van 1968, met kleine aanpassingen aan de ophanging

Biraghi 1969. De verbeteringen voor dit jaar waren een nieuwe voorwielophanging, betere besturing en remmen en een krachtiger motor.
Ook de carrosserie werd aangepast.

Lella Lombardi in de Formula 850 in een Biraghi:
 

De auto met chassisnummer 68/1 stond later op de beurs `Auto e Modo d'epoca` in Padua:

Lella Lombardi was een van de coureurs in het team van Biraghi. Ze was de tweede vrouw in de Formule 1 maar de enige die ooit in een Grand Prix in de punten eindigde. Ze reed in totaal 17 races voor de teams van March Engineering, RAM Racing en Williams. Wat niet veel mensen weten is dat ze in de jaren 70 deelnam aan de Formule 850 en daar de titel won. 

Ze begon te racen op haar 11e en op haar 24e debuteerde ze in de Formula Monza. Ze had talent maar omdat ze niet uit een rijke familie kwam duurde het lang voor ze doorbrak. Na 3 jaar ging ze over naar de Formule 3 en in 1974 in Engeland naar de Formule Ford Mexico en tussen 1974 (ze was toen 33) en 1976 nam ze deel aan de Formule 1. Tot haar dood in 1992 bleef ze racen en tot nu toe heeft geen enkele vrouwelijke coureur haar Formule 1-record gebroken.

Op de website die aan Lella Lombardi is gewijd vond ik deze video waarin Luciano Biraghi vertelt over de Formula 850 (wel in het Italiaans).

Ik heb ook een film van een race met een Biraghi Formula 850.

In het boek "Fiat 850 Fuoriserie" van Alessandro Sannia wordt bij de Formula 850's de "Patriarca" genoemd maar de informatie is beknopt en er staat geen foto bij. Daarom was ik blij dat er op Catawiki ineens een te koop kwam (maart 2023). Hoewel de informatie op Catawiki ook beperkt is kan ik er met het verhaal uit "le Fuoriserie" genoeg over vermelden.

Rodolfo Patriarca, die bekendstond om zijn tuningcapaciteiten, begon in Rome een werkplaats en was in het Italiaanse Register van Motorvoertuigproducenten geregistreerd als sportautoproducent. In het bijzonder zijn 750 Sport met Giannini-motor behaalde successen. De foto hieronder is gemaakt tijdens de MilleMiglia van 2010.

Toen in 1958 de Formula Junior (voor monoposto's met cilinderinhoud van maximaal 1100 cc) werd gestart door de Italiaanse autosportbond CSAI was Patriarca daar geen voorstander van. Naar zijn mening kwamen de vaardigheden van de coureur beter tot hun recht in een auto met een kleinere cilinderinhoud. Hij probeerde tevergeefs om samen met de Scuderia Roma een Baby Junior-kampioenschap op te starten met eenzitters met de motor van de Fiat Nuova 500.

Toen begonnen werd met de Formule 850 deed hij daar fanatiek aan mee. In totaal bouwde hij echter maar vijf auto's. De Patriarca Formula 850 op Catawiki is er daar dus een van.

Die auto is deel van een autoverzameling in Midden-Italië en er is wat werk aan verricht om hem verkoopklaar te maken: de motor werkt goed, de koppeling is gereviseerd en de remmen zijn in werkende staat. Wel moet de waterpomp gecontroleerd worden. Helaas zitten er niet originele velgen onder. Versnellingsbak in goede staat.
Na een grote beurt kan hij het circuit weer op om aan wedstrijden mee te doen.

De auto is gekocht van Bruno Patriarca (zoon van Rodolfo??) en er is een notariële akte om dat te bewijzen.

Blijkbaar is de Formula 850 populair want de artikelen die ik er over heb gepubliceerd trekken altijd snel veel lezers. Ik heb daarom een paar uurtjes op het internet (vooral) Pinterest rondgesnuffeld en daar genoeg foto's gevonden om een klein album samen te stellen. De oorspronkelijke fotografen heb ik niet kunnen achterhalen maar ze verdienen alle lof dat ze dit voor ons hebben vastgelegd.

Klik voor het album op de foto.